Toomaj Salehi, popularny irański raper, został skazany na śmierć przez reżim za jego krytykę. Co można zrobić, by mu pomóc?
W zeszłym tygodniu irański raper Toomaj Salehi (lat 33) został skazany na śmierć przez miejscowy reżim. Potwierdził to na Twitterze jego prawnik Amir Raesian, który zapowiedział, że będą się odwoływać od wyroku.
W swoich piosenkach Salehi otwarcie krytykował rząd. Nawoływał także w mediach społecznościowych do udziału w protestach w 2022, do których doszło w wyniku śmierci dwudziestodwuletniej Mahsy Amini w areszcie policyjnym. Amini została aresztowana przez policję obyczajową za to, że spod hijabu widać jej było włosy. Jako oficjalną przyczynę jej zgonu podano zawał, jednak jest wiele przesłanek wskazujących na to, iż doszło do śmiertelnego pobicia.
Za swoje działania antyreżimowe Salehi został oskarżony o “szerzenie zepsucia na Ziemi”, co jest w Iranie przestępstwem karanym śmiercią.
Salehi został aresztowany w październiku 2022 roku. Eksperci ONZ donosili, że jest trzymany w izolatce i torturowany (miał złamany nos, kilka palców i poważnie uszkodzoną nogę), a także, że jego przesłuchania sądowe odbywają się za zamkniętymi drzwiami i pod nieobecność jego prawnika.
W lipcu 2023 sąd miasta Isfahan skazał Salehiego na ponad sześć lat więzienia, a także zakazał mu na kolejne dwa lata tworzenia muzyki (według Departamentu Stanu USA).
W listopadzie został zwolniony za kaucją po tym, jak irański Sąd Najwyższy znalazł błędy w pierwszym wyroku. Po dwóch tygodniach Salehi został jednak ponownie aresztowany i w kolejnym procesie skazany na śmierć.
Liczne międzynarodowe organizacje rządowe i pozarządowe potępiły wyroki wydane na Salehiego oraz innego rapera Samana Yasina (skazany na pięć lat więzienia). Mają miejsce również protesty o uwolnienie artystów.
Erica Le Bon, amerykańska prawnik irańskiego pochodzenia i aktywistka praw człowieka, podkreśla, że największą szansą dla Salehiego jest rozgłos sprawy. Irański reżim niekiedy redukuje wyroki wskutek międzynarodowego oburzenia. Aktywistka zachęca do używania na twitterze hasztagów #FreeToomaj i #ToomajSalehi, aby szerzyć informacje o jego sytuacji i żądać jego uwolnienia. Irańska diaspora ukuła hasło: “Wymówcie ich imię, uratujcie ich życie”.
Warto zaznaczyć, że Salehi nie jest jedynym więźniem politycznym, któremu grozi egzekucja, w podobnej sytuacji znajdują się Reza Rasaei, Mojahed Kourour, Abbas Deris oraz Jamshid Sharmahd.
Le Bon podkreśla, że Salehi i inni więźniowie polityczni byli głosem Iranu, a teraz to nasza kolej być ich głosem. Co mamy do stracenia, próbując?
kanał YouTube Toomaja
Teledysk do piosenki Faal (z angielskimi napisami), w której pojawiają się słowa:
“Jej zbrodnią było to, że tańczyła z włosami na wietrze. Czyjąś zbrodnią było to, że nie bał się krytykować… 44 lata waszego rządu. To rok porażki.”
Jego Spotify:
Źródła:
Toomaj Salehi, Iranian Rapper, Sentenced to Death Over Protest Music (rollingstone.com)
Iran: UN experts condemn execution of protestor, raise alarm about detained artists | OHCHR